Half augustus 2015 kwam in diverse media naar buiten dat er sprake is van een conflict tussen de KNVB en de BSBV (Belangenvereniging Scheidsrechters Betaald Voetbal) over de nieuwe cao voor de scheidsrechters in het betaald voetbal. Het conflict liep zo hoog op dat de KNVB wegliep van de onderhandelingstafel. Tegelijkertijd kreeg internationaal toparbiter én bestuurslid van de BSBV Bjorn Kuipers een wedstrijd in de Jupiler-league toebedeeld, terwijl een aantal junior-scheidsrechters opeens in de Eredivisie aan de slag mocht.
Wat is hier aan de hand? Er is al meer dan een jaar geen cao meer voor de scheidsrechters in het betaald voetbal. De KNVB wil – in de beleving van de BSBV – in de nieuwe cao erg beknibbelen op de arbeidsvoorwaarden. Niet terecht volgens de BSBV, zeker nu er steeds meer eisen aan scheidsrechters worden gesteld. De KNVB heeft in een interview met De Telegraaf aangegeven niet anders te kunnen, dit vanwege de sinds 1 juli 2015 ingevoerde wijzigingen in de zogenaamde ketenregeling. Dit pakt volgens de KNVB financieel zó nadelig uit voor de KNVB als werkgever, dat er geen andere optie is dan de arbeidsvoorwaarden van de scheidsrechters over de gehele linie te versoberen.
Wat bedoelt de KNVB hiermee? Onder de voor 1 juli 2015 geldende regelgeving hield de ketenregeling in dat er, nadat een keten van arbeidsovereenkomsten een periode van 3 jaar had overschreden, of als er een keten van meer dan 3 arbeidsovereenkomst voor bepaalde tijd was, er automatisch een arbeidsovereenkomst voor onbepaalde tijd ontstond. In de wet stond echter ook dat het was toegestaan om via een cao deze keten op te rekken. In de ‘oude’ cao voor arbiters in het betaald voetbal was van deze mogelijkheid gebruik gemaakt. Er was opgenomen dat de keten van arbeidsovereenkomsten voor bepaalde tijd, ongelimiteerd kon worden opgerekt. Dat betekende dat de KNVB steeds maar opnieuw arbeidsovereenkomsten voor bepaalde tijd aan de arbiters kon aanbieden. Raakte een arbiter geblesseerd of op leeftijd, dan kon de KNVB volstaan met het niet opnieuw aanbieden van een contract. De arbeidsovereenkomst liep dan vanzelf af. Onderhandelen over een einde van het dienstverband na vele jaren, of een gerechtelijke procedure om tot een einde van het dienstverband te komen, met alle kosten van dien, was dus niet nodig.
Sinds 1 juli 2015 is de wetgeving omtrent de ketenregeling gewijzigd. De ketenregeling is in de eerste plaats ingeperkt: de termijn van 3 jaar is ingekort naar 2 jaar. Dat betekent dat er al na 2 jaar een arbeidsovereenkomst voor onbepaalde tijd ontstaat (of, nog steeds: bij meer dan 3 contracten).
Daarbij is ook ingevoerd dat het niet zonder meer mogelijk is om in een cao afwijkende afspraken te maken over de ketenregeling en de keten via een cao op te rekken. Dat kan alleen nog maar in specifieke uitzonderingsgevallen. Wat die uitzonderingen zijn, staat cryptisch omschreven in de wet. Het moet dan gaan om specifiek bepaalde functies, waarbij de intrinsieke aard van de bedrijfsvoering van de werkgever vraagt dat de ketenregeling voor die functies wordt opgerekt. Daarbij heeft de wetgever aangegeven dat een uitzondering niet zomaar mag worden aangenomen. De wetgever noemde bijvoorbeeld invalkrachten in het basisonderwijs of acteurs. De scheidsrechters zijn in ieder geval niet als voorbeeld in de toelichting bij de wet genoemd. Overigens: als de keten via deze weg al wordt opgerekt in de cao, dan kan dat tot maximaal 4 jaar.
Ook kan de Minister specifieke functies aanwijzen, waarvoor in een cao kan worden afgesproken dat de ketenregeling helemaal niet geldt. Eind juni 2015 heeft minister Asscher via een Regeling laten weten voor welke functies deze uitzondering geldt. Voor wat betreft het betaald voetbal zijn dat – grofweg - de contractspelers, de trainers en de technische staf. De arbiters in het betaald voetbal zijn niet in dat rijtje genoemd. Dat betekent dat voor hen geen uitschakeling van de ketenregeling via de cao mogelijk is.
Een arbiter in het betaald voetbal met een dienstverband langer dan 2 jaar, is dus automatisch voor onbepaalde tijd in dienst. Het oprekken van de keten, zoals dat voor 1 juli 2015 nog mogelijk was, kan niet meer. De KNVB baalt hiervan. De KNVB vindt dat het bij de functie van een scheidsrechter past om voor een langere periode dienstverbanden voor bepaalde tijd te hebben. De Minister is het daar dus niet mee eens.
Dit betekent dat de arbiters van de KNVB straks na een dienstverband van langer dan 2 jaar, een arbeidsovereenkomst voor onbepaalde tijd hebben. Dat kan voor de KNVB inderdaad in sommige gevallen duurder uitpakken. Denk bijvoorbeeld aan een scheidsrechter die langdurig geblesseerd raakt en zijn werk niet kan uitoefenen: die heeft recht op (maximaal) twee jaar loondoorbetaling. Tussentijds afscheid nemen is voor de KNVB in zo’n geval niet mogelijk.
Daarbij is er nog een wijziging in de ketenregeling, die voor de KNVB ongunstig kan uitpakken. Voor 1 juli 2015 was het mogelijk om een lopende keten te ‘breken’ door een werknemer meer dan 3 maanden buitenspel te zetten. De werkgever liet in zo’n geval het derde (jaar)contract aflopen en bood de werknemer aan om weer in dienst te treden, maar wel pas na meer dan 3 maanden. Dan begon er vervolgens een nieuwe keten te lopen. Voor de KNVB was het gebruik van deze constructie, gelet op de oprekking van de ketenregeling in de oude cao, niet nodig. Maar nu die uitbreiding van de keten via een cao niet meer mag, zou dit wel een oplossing kunnen zijn voor de KNVB, zeker als de periode van 3 maanden in de zomerstop valt. Maar helaas voor de KNVB: sinds 1 juli 2015 is de periode van (meer dan) 3 maanden, opgerekt naar (meer dan) 6 maanden. En dat is wel een erg lange periode om scheidsrechters op de bank te laten zitten.
Was het nu toeval dat de verdeling van scheidsrechters over de Eredivisie en Jupiler-league na het stuk lopen van de onderhandelingen over de nieuwe cao zo afwijkend was? Of was het geen toeval en heeft de KNVB met het indelen van Bjorn Kuipers in de Jupiler-league een daad willen stellen in de richting van de arbiters? We zullen het niet weten.
Naar verluidt durven diverse scheidsrechters zich in ieder geval niet te hard op te stellen in het conflict met hun werkgever KNVB. Dit omdat zij bang zijn om in het ‘Almere-Oss-traject’ terecht te komen: het traject waarbij zij alleen nog maar onbeduidende wedstrijden in de kelder van de Jupiler-league mogen fluiten. Bjorn Kuipers heeft er in augustus in ieder geval al even kennis mee mogen maken.