Deze week was Emile ‘Tsjakka’ Ratelband weer in het nieuws. En niet op een positieve manier, want het lijkt erop dat Ratelband weer in een juridisch geschil is beland. Emile heeft eerder dit jaar een boek op de markt gebracht met de naam: “Eindelijk had liefde een naam”. Het boek is volgens Ratelband door hemzelf geschreven als eerbetoon aan zijn overleden vrouw Gitta. Nu is een vrouw van wie we alleen de voornaam Ramona weten, een juridische procedure gestart. Ramona beweert namelijk dat niet Ratelband maar zij het boek heeft geschreven.
In de media wordt hierover verschillend bericht. Het ene bericht zegt dat Emile beweert dat Ramona een ghostwriter is het andere bericht beweert dat Emile het boek helemaal eigenhandig zou hebben geschreven. ‘Emile: ik heb het eerbetoon aan Gitta helemaal zelf geschreven’, kopte bijvoorbeeld het AD. Ramona heeft in het programma RTL Boulevard aangegeven dat de afspraak met Ratelband was dat zij het boek zou schrijven maar dat haar naam wel in de colofon vermeld zou worden. Ratelband leverde een concept aan en Ramona zou daar een mooi boek van maken. Volgens Ratelband voldeed het opgeleverde werk niet. Het zou vol taalfouten hebben gestaan.
Ghostwriting In geval van ghostwriting wordt een boek of ander werk geschreven door een schrijver die niet het auteursrecht op het werk houdt. De betreffende schrijver wil vaak ook helemaal niet in de schijnwerpers. Het schijnt een booming business te zijn, waarbij ghostwriters uiteraard zelden onthullen voor wie ze schrijven. Degene die het werk schrijft, blijft dus vaak anoniem. Dat is de kracht van de constructie.
Auteursrecht De maker van een werk wordt vermoed rechthebbende te zijn, zegt de Auteurswet. Het auteursrecht komt een maker dus vanuit de wet toe. Een uitzondering daarop is artikel 8 Auteurswet. Als een bedrijf een bepaald werk als eerste openbaar maakt, dan wordt vermoed dat het betreffende bedrijf het auteursrecht heeft.
Los nog van de vraag wie het auteursrecht heeft, heeft Ramona wel persoonlijkheidsrechten. Dat betekent dat ze recht heeft op naamsvermelding in het boek. Afstand doen van persoonlijkheidsrechten kan niet, maar in de praktijk spreken ghostwriters en opdrachtgevers vaak af dat de schrijver er geen beroep op zal doen.
Hoe zit dat nou met ghostwriting? Het klinkt als jurist bijna te cliché om te zeggen, maar ik doe het toch. Wie het auteursrecht heeft, hangt af van de omstandigheden van het geval. Er zijn allerlei constructies denkbaar tussen ghostwriter en opdrachtgever. Welke concrete afspraken zijn gemaakt, is weer bepalend voor het antwoord op de vraag wie het auteursrecht heeft.
Wat moet Ramona aantonen? Ramona zal aan moeten tonen wat er destijds concreet met Ratelband is afgesproken. Dat is nog meer een vraag naar contractenrecht dan auteursrecht. Ramona heeft als schrijver van het boek persoonlijkheidsrechten. Dat betekent dat ze recht heeft op naamsvermelding. Maar welke prijs was afgesproken en of het werk uiteindelijk voldeed aan de verwachting, hangt dus helemaal af van wat partijen overeen zijn gekomen. Het is aan Ramona om dit aan te tonen, nu zij de procedure is gestart.
Comments