Ontwerper Youri Veerman en journalist Dimitri Tokmetzis lanceerden afgelopen maand de webshop ‘Koppie Koppie – iemands kind op uw favoriete mok’ (www.koppie-koppie.biz). “Als u wel eens foto’s van uw kinderen online zet, dan is er een kans dat wij ze hier ongevraagd verkopen op een van onze koffiemokken. Kijk gerust even of uw zoon of dochter in de collectie zit.”
Mag dit?
Ja! Althans, op basis van het auteursrecht wel. Veerman en Tokmetzis hebben een bonte selectie van schattige kinderfoto’s verzameld die zij op flickr.com hebben aangetroffen. ‘Maar hoe zit het dan met dat auteursrecht?’, hoor ik u terecht vragen.
In beginsel is een foto die conform de eigen creatieve keuzes en persoonlijke voorkeuren van de maker is gemaakt, te kwalificeren als een auteursrechtelijk beschermd werk waarvan die fotograaf exclusief auteursrechthebbende is. De maker van die foto mag dientengevolge bij uitsluiting van ieder ander deze foto openbaarmaken en verveelvoudigen. Veerman en Tokmetzis kunnen gelet op het voorgaande dus niet zonder meer iedere foto op een mok afdrukken en verkopen.
Ware het niet dat er sociale media en fotodiensten bestaan, waarbij online foto’s gepubliceerd kunnen worden en al dan niet bewust gekozen kan worden om een zogenaamde ‘creative commons’ licentie te gebruiken. Met die creative commons licentie kan degene die foto’s op internet zet, aangeven dat de foto’s bijvoorbeeld alleen gebruikt mogen worden met bronvermelding of alleen voor niet-commerciële doeleinden. Dit gaat niet altijd goed, met name wordt vaak onbewust aangevinkt dat de werken ook voor commerciële doeleinden gebruikt mogen worden. Dit houdt in door iedere onderneming die dit wil, op websites, T-shirts, sleutelhangers, banners, wc-papier in vakbladen, tijdschriften én op mokken.
Veenman en Tokmetzis stelden dit pijnlijk treffend aan de kaak. Zij verzamelden tientallen intieme foto’s van kinderen die achteloze ouders online hebben gezet, waarschijnlijk zonder te beseffen dat bedrijven die foto’s voor commerciële doeleinden mogen gebruiken. Het staat de heren op basis van de auteurswet vrij deze schattige koppies af te drukken op mokken en deze te verkopen, want de fotografen hebben deze foto’s zélf beschikbaar gesteld en een licentie gegeven die commercieel gebruik er van toestaat.
Auteursrechtelijk gezien zitten de heren dus veilig. De vraag is of zij ook hebben gedacht een het portretrecht en het privacy-aspect. Op basis van het portretrecht hebben de (ouders van de) kinderen voldoende basis om zich te verzetten tegen het commercieel gebruik van hun portret. Bovendien kunnen de foto’s van de kinderen aangemerkt worden als een persoonsgegeven. Dit houdt in dat er een grondslag moet bestaan voor en de kinderen geïnformeerd zouden moeten worden over het gebruik van die foto’s. Het is nog maar de vraag of de bewustwordingsactie op basis van bovenstaande ook mag.
Toch: wie nog op tijd is en het niet kan laten om iedere morgen aan de filterkoffie naar kleine Koenraad in de moestuin of naar
コメント