Uit onderzoek blijkt dat stress en burn-out beroepsziekte nummer één zijn in Nederland. De grens tussen werk en privé is met het intreden van smartphone en tablet steeds meer aan het vervagen. Met name werknemers onder de 35 jaar hebben vaak niet eens een eigen computer of telefoon en gebruiken de door de werkgever ter beschikking gestelde apparatuur zowel zakelijk als privé. Deze leeftijdsgroep kampt tegelijkertijd ook het meest met burn-outachtige klachten. Dat lijkt geen toeval te zijn.
Uit onderzoek blijkt dat het voor ons brein van groot belang is om niet altijd ‘aan’ te staan, maar dat af en toe een moment van rust nodig is om goed te herstellen en zo op een later moment weer uitgerust te kunnen presteren. Als de hersenen die rust steeds maar niet krijgen, wordt het risico op een burn-out groter.
In Frankrijk is in 2017 een wet ingevoerd op basis waarvan werkgevers en werknemers afspraken moeten maken over de bereikbaarheid van een werknemer. In Duitsland hebben sommige (grote) bedrijven concrete maatregelen genomen om werknemers in de vrije tijd af te schermen van het werk, variërend van afspraken over mailen en bellen in de avond en het weekend, tot zelfs het compleet uitschakelen van de mailservers buiten de reguliere werktijd. In Nederland is er op dit moment geen specifieke regelgeving op dit gebied.
Eind 2018 is er door de PvdA een wetsvoorstel ingediend om ook in Nederland wetgeving in te voeren op het vlak van (on)bereikbaarheid van een werknemer. Op zichzelf bezien kennen de Arbeidstijdenwet, Arbeidstijdenbesluit en de Arbeidsomstandighedenwet ook al de nodige regels omtrent de rustperiodes waarop een werknemer recht heeft. Maar deze wetgeving is gemaakt in een tijd waarin smartphones, e-mail en de permanente toegang tot internet nog niet bestonden. Volgens de initiatiefnemers van het wetsvoorstel is het nodig om deze bestaande regelgeving aan te passen aan de huidige tijd.
Het doel van het wetsvoorstel is overigens niet om te bepalen hoe de bereikbaarheid van werknemers buiten de reguliere werktijd er precies uit moet zien. Er komt dus geen van overheidswege ingegeven algemeen geldend verbod of iets dergelijks. Het doel van de wet is wel om de werkgevers te verplichten om concrete afspraken te maken met de werknemers over bereikbaarheid en, daarmee samenhangend, ook over het recht van een werknemer om op bepaalde momenten onbereikbaar te zijn.
Werkgevers moeten dan via het door de onderneming te voeren arbobeleid de risico’s van continue bereikbaar zijn, in kaart brengen. Daarbij moeten maatregelen worden genomen om de nadelige gevolgen van het altijd bereikbaar zijn, te voorkomen. Als voorbeelden worden genoemd dat met werknemers afspraken worden gemaakt over de tijden waarop zij onbereikbaar zijn (én dat de werkgever hierop ook zal handhaven). Een andere optie is, naar Duits voorbeeld, dat een werkgever besluit om de e-mailserver buiten werktijd uit te schakelen. In het overleg tussen werkgever en werknemers moet in ieder geval in samenspraak worden gekeken naar de meest passende maatregel binnen de onderneming. Werkgever en werknemers komen dus samen tot maatwerk, waarbij de gemaakte afspraken vervolgens ook periodiek tegen het licht moeten worden gehouden en indien nodig aangepast. De indieners van het wetsvoorstel hopen dat in de gesprekken tussen de werkgever en werknemers ook de werkstress (in het algemeen) mee zal worden genomen.
Omdat het wetsvoorstel een verplichting inhoudt voor werkgever en werknemers om in gesprek te gaan over de bereikbaarheid en dus op zichzelf geen concreet recht geeft aan de werknemer om onbereikbaar te zijn, is het ook niet de bedoeling van het wetsvoorstel om een sanctie op te leggen aan een werkgever die wel buiten werktijd berichten verstuurd aan een werknemer. Indien de werkgever echter verzuimt om het gesprek aan te gaan en afspraken te maken met de werknemers op het vlak van de (on)bereikbaarheid, dan kan uiteindelijk de Inspectie SZW optreden, dit binnen het al bestaande kader van de Arbowet. Oftewel: te beginnen met een waarschuwing, het eisen van naleving en in het uiterste geval het opleggen van een boete.
Het is de vraag in hoeverre het wetsvoorstel stress en burn-outs zal gaan terugdringen; dat is wel de bedoeling ervan. Enerzijds geven bepaalde groepen werknemers aan het helemaal niet zo’n probleem te vinden om ook buiten de reguliere tijdens bereikbaar te zijn en waarderen zij flexibiliteit juist. Anderzijds is het maar de vraag in hoeverre werknemers die wel last hebben van de continue bereikbaarheid, maar zich moreel verplicht voelen altijd bereikbaar te zijn, zich in de toekomst zullen laten hinderen door het op te stellen beleid. De tijd zal het leren!
Let op: het betreft hier een wetsvoorstel en dus nog geen wet. Het voorstel moet nog worden behandeld in de Tweede en Eerste Kamer en kan dus nog worden aangepast. Vanzelfsprekend houden wij dit in de gaten!
Heeft u nog vragen? Onze specialisten arbeidsrechten Elzemieke Schouten https://www.kesselsadvocaten.nl/elzemieke-schouten en Marjolijn van Alphen https://www.kesselsadvocaten.nl/marjolijn-van-alphen staan u graag te woord!